حسابداری مدیریت هزینه چیست؟ | پارمیس
- مهر 18, 1402
فهرست مطالب
در دنیای اقتصادی امروز، هزینهها و مدیریت بهینه آنها برای هر سازمان و شرکتی بسیار حیاتی است. در این راستا، حسابداری مدیریت هزینه به عنوان یکی از ابزارهای اساسی برای تحلیل، اندازه‌گیری و کنترل هزینه‌های سازمان‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند.
حسابداری هزینه های مدیریتی یک رویکرد استراتژیک است که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا بهبود عملکرد مالی خود را از طریق بهینه‌سازی و کاهش هزینهها در فرایندهای مختلف تحقق دهند. این نوع حسابداری به منظور جمع‌آوری، طبقه‌بندی، تخصیص و ارزیابی هزینه‌های مرتبط با فعالیت‌ها، محصولات و خدمات، بکار گرفته میشود.
یکی از اصول اساسی در شاخه حسابداری، تحلیل هزینه ها به صورت مفصل و دقیق است. با استفاده از ابزارها و تکنیک‌های آن، سازمان‌ها می‌توانند هزینه‌های مرتبط با مواد، نیروی کار، تجهیزات، پروژهها و فرآیندهای خود را بهبود بخشند و به منظور افزایش سودآوری و رقابت‌پذیری، تصمیم‌گیری‌های بهتری انجام دهند. در این مطلب به شرح این موضوع می پردازیم. با پارمیس همراه باشید.
هزینه چیست؟
هزینه به هزینه‌های مالی یا پولی اشاره دارد که یک فرد یا سازمان برای تهیه کالاها، خدمات و منابع مورد نیاز خود می‌پردازد. هزینهها در واقع هزینه‌هایی هستند که برای تولید یا ارائه محصولات و خدمات صرف می‌شوند و معمولاً به صورت پرداخت نقدی یا قراردادی انجام می‌شوند.
هزینهها می‌توانند به صورت متغیر یا ثابت باشند. هزینه‌های متغیر به میزان فعالیت یا تولید واحدی متناسب هستند و هرچه حجم تولید بیشتر باشد، هزینه‌های متغیر نیز افزایش می‌یابند. به عنوان مثال، مواد اولیه، نیروی کار مستقیم و حمل و نقل برخی از هزینه‌های متغیر هستند. در مقابل، هزینه‌های ثابت به طور مستقل از حجم تولید واحدی هستند و در زمانی که تولید کاهش یا افزایش پیدا کند، میزان هزینه ثابت تغییر نمی‌کند. به عنوان مثال، اجاره، حقوق کارکنان ثابت و هزینه‌های مدیریتی برخی از هزینه‌های ثابت هستند. بهترین نرم افزار حسابداری
هزینهها می‌توانند در سه دسته عمده قرار گیرند: هزینه‌های مستقیم، هزینه‌های غیرمستقیم و هزینه‌های عملیاتی. هزینه‌های مستقیم به هزینه‌هایی اطلاق میشود که به طور مستقیم به تولید یا ارائه محصولات یا خدمات مرتبط هستند، مانند مواد اولیه و نیروی کار مستقیم و غیره است.
مفهوم حسابداری مدیریت هزینه
حسابداری مدیریت هزینه به روش‌ها، فرآیندها و ابزار هایی اشاره دارد که برای جمع‌آوری، طبقه‌بندی، تخصیص و ارزیابی هزینهها در سازمان‌ها استفاده میشود. هدف اصلی این شاخه در حسابداری، کنترل و بهینه‌سازی هزینهها است تا سازمان بتواند عملکرد مالی خود را بهبود بخشد و ارزش افزوده بیشتری برای سهامداران خود ایجاد کند. حسابداری هزینه براساس اصول و تکنیک‌های خاصی عمل می‌کند. برخی از مفاهیم کلیدی در این امر عبارتند از:
- جمع‌آوری هزینهها: حسابداری هزینه های مدیریتی شامل جمع‌آوری دقیق هزینه‌های مختلف سازمان است. این شامل هزینه‌های مستقیم (مواد، نیروی کار مستقیم و سایر هزینه‌های مستقیم) و هزینه‌های غیرمستقیم (هزینه‌های مشترک و تخصیص نشده) میشود.
- تخصیص هزینهها: در این مرحله، هزینهها به محصولات، خدمات، فرآیندها، پروژهها و بخش‌های سازمانی مختلف تخصیص داده می‌شوند. این تخصیص به کمک سیستم‌های مبتنی بر هزینه‌های فعالیت (Activity-Based Costing) و متدولوژی‌های مشابه صورت می‌گیرد.
- تحلیل هزینهها: تحلیل هزینهها برای شناخت عوامل مؤثر در هزینهها و تحلیل روابط علت و معلولی استفاده میشود.
- برنامه‌ریزی و کنترل هزینهها: در این نوع از حسابداری به سازمان کمک میشود تا برنامه‌ریزی منابع مالی خود را با توجه به هدف‌ها و استراتژی‌های خود انجام دهند. با برنامه‌ریزی دقیق هزینهها، سازمان می‌تواند هزینه‌های خود را کنترل کرده و از تخصیص نامناسب منابع جلوگیری کند.
- ارزیابی عملکرد: این حسابداری در هزینه به سازمان کمک می‌کند تا عملکرد خود را ارزیابی کند. از طریق مقایسه هزینه‌های واقعی با هزینه‌های بودجه‌ریزی شده و تحلیل اختلافات، سازمان می‌تواند نقاط ضعف و قوت خود را شناسایی کرده و اقدامات تصحیحی انجام دهد.
- تصمیم‌گیری استراتژیک: حسابداری هزینه های مدیریتی اطلاعات مالی و هزینه‌های دقیق را به مدیران و تصمیم‌گیران در اختیار می‌گذارد. این اطلاعات می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های استراتژیک مربوط به انتخاب محصولات، بازارهای هدف، استراتژی قیمت‌گذاری و مدیریت هزینه‌های پروژهها و سرمایه‌گذاری‌ها مورد استفاده قرار گیرند.
- بهبود کیفیت و عملکرد: این نوع حسابداری هزینه ها با تمرکز بر بهبود فرآیندها و کاهش هزینه‌های بی‌فایده، به سازمان کمک می‌کند تا کیفیت محصولات و خدمات خود را ارتقا دهد.
اهمیت حسابداری هزینه های مدیریتی
این امر اهمیت بسیاری در محیط کسب و کار دارد. در ادامه، برخی از اهمیت‌های آن را برای شما بیان می‌کنیم:
- برنامه‌ریزی مالی بهتر: حسابداری مدیریت هزینه به سازمان‌ها کمک می‌کند تا هزینه‌های خود را در طول زمان برنامه‌ریزی و کنترل کنند. با داشتن اطلاعات دقیق درباره هزینه‌های مختلف، سازمان می‌تواند بودجهبندی صحیحی انجام داده و برنامه‌های مالی مؤثری را پیاده‌سازی کند.
- بهبود عملکرد مالی: این امر به سازمان‌ها کمک می‌کند تا هزینه‌های خود را کاهش داده و سودآوری را افزایش دهند. با تحلیل هزینهها و شناخت دقیق عوامل مؤثر بر هزینهها، سازمان می‌تواند بهبودهای عمده‌ای در فرآیندها و عملیات خود ایجاد کند و از منابع مالی خود بهره‌برداری بهینه‌تری داشته باشد.
- تصمیم‌گیری بهتر: حسابداری هزینه های مدیریتی با ارائه اطلاعات دقیق و جامع درباره هزینهها به مدیران و تصمیم‌گیران سازمان، در فرآیند تصمیم‌گیری کمک می‌کند. این اطلاعات می‌تواند شامل تحلیل‌های هزینه-فایده، تحلیل‌های مقایسه‌ای هزینه، ارزیابی پروژهها و سناریوهای مختلف هزینه باشد. با استفاده از این اطلاعات، تصمیمات بهتر و برنامه‌ریزی استراتژیک تر انجام میشود.
- افزایش رقابت‌پذیری: حسابداری کنترل هزینهها به سازمان‌ها کمک می‌کند تا رقابت‌پذیری خود را افزایش دهند. با کاهش هزینهها، سازمان می‌تواند قیمت تمام شده محصولات و خدمات خود را کاهش داده و در مقابل رقبا رقابت کند. این موضوع می‌تواند به توسعه بازار، جذب مشتریان جدید و افزایش سهم بازار منجر شود.
- افزایش کنترل و نظارت: حسابداری هزینه های پروژه با ارائه گزارش‌ها، معیارها و شاخص‌های مالی، به سازمان کمک می‌کند تا عملکرد خود را کنترل و نظارت کند. با داشتن اطلاعات دقیق درباره هزینهها، سازمان می‌تواند برنامه‌های تصحیحی را اجرا کند و به مشکلات مالی در سریع‌ترین زمان ممکن واکنش نشان دهد.
- ارتقای بهره‌وری: حسابداری کنترل هزینه ها با تشخیص هزینه‌های بی‌فایده و تکراری، به سازمان کمک می‌کند تا بهره‌وری منابع را ارتقا دهد. با شناسایی فرآیندهای نارسا و ضعیف، سازمان می‌تواند اقدامات بهبود را انجام داده و منابع مالی، زمان و نیروی کار را صرف فعالیت‌های ارزش‌افزوده‌تر کند.
- برنامه‌ریزی منابع: حسابداری کنترل هزینه ها به سازمان کمک می‌کند تا منابع مالی، نیروی کار و مواد را به طور موثر و بهینه تر تخصیص دهد.
مزایای حسابداری مدیریت هزینه
این شاخه در حسابداری قابلیت های متعددی را دارد که برای سازمان‌ها و مدیران می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. برخی از مزایای اصلی آن عبارتند از:
- بهبود تصمیم‌گیری: حسابداری کنترل هزینه ها با ارائه اطلاعات دقیق و جامع درباره هزینهها، به مدیران کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری در خصوص تخصیص منابع و برنامه‌ریزی استراتژیک بگیرند. با داشتن داده‌های صحیح و قابل اعتماد، مدیران می‌توانند تصمیم‌گیری‌های دقیق‌تری را درباره راهبردهای تولید، بازاریابی، هزینهها و سایر عوامل انجام دهند.
- کنترل هزینهها: حسابداری هزینه های مدیریتی به سازمان کمک می‌کند تا هزینه‌های خود را کنترل کرده و مدیریت مالی بهینه‌تری را داشته باشد. با داشتن اطلاعات درست و به‌روز درباره هزینهها، سازمان می‌تواند تغییرات زمانی و مکانی در هزینهها را شناسایی کند و اقدامات مناسبی را برای بهبود و کاهش هزینهها انجام دهد.
- بهبود بهره‌وری: حسابداری کنترل هزینه ها با شناسایی هزینه‌های غیرضروری و تکراری، به سازمان کمک می‌کند تا بهره‌وری منابع خود را ارتقا دهد. با ارائه تحلیل‌های هزینه و کیفیت، سازمان می‌تواند فرآیندهای بهینه‌تری را پیاده کند، هدررفت منابع را کاهش دهد و استفاده بهینه‌تری از نیروی کار و مواد را به‌دست آورد.
- افزایش رقابت‌پذیری: حسابداری هزینه های مدیریتی می‌تواند رقابت‌پذیری سازمان را بهبود بخشد. با کاهش هزینهها، سازمان می‌تواند قیمت رقابتی‌تری برای محصولات و خدمات خود ارائه دهد و در بازار رقابتی موفقیت بیشتری داشته باشد. علاوه بر این، با استفاده از این امر، سازمان می‌تواند بهبود فرآیندهای تولید، کاهش هدررفت منابع و بهینه‌سازی زنجیره تأمین را دنبال کند، که این امور به رشد و توسعه سازمان کمک می‌کنند.
- ارتقای کیفیت محصولات و خدمات: این حسابداری اطلاعات دقیقی درباره هزینه‌های مختلف تولید و ارائه محصولات فراهم می‌کند. با تحلیل هزینه-فایده، سازمان می‌تواند نقاط ضعف و مستلزمات بهبود را شناسایی کرده و برنامه‌ها و اقداماتی را انجام دهد که به کاهش هزینهها و بهبود کیفیت محصولات و خدمات منجر شوند.
- افزایش شفافیت و اعتماد: با داشتن حسابداری هزینه های مدیریتی قوی، سازمان به مشتریان، سهامداران و سایر ذینفعان خود اعتماد بیشتری القا می‌کند. اطلاعات دقیق درباره هزینهها و عملکرد مالی، شفافیت بیشتری در فعالیت‌های سازمان ایجاد می‌کند و باعث اعتماد بیشتر ذینفعان به سازمان میشود.
مهم ترین نکات حسابداری مدیریت هزینه
این نکات قابل توجه عبارتند از:
- شناسایی هزینهها: برای مدیریت هزینهها، ابتدا باید هزینهها را به درستی شناسایی کرد. این شامل شناسایی هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم، هزینه‌های متغیر و هزینه‌های ثابت است. این فرآیند شامل تجزیه هزینه بر اساس فرآیند، محصول، قسمت یا مشتری میشود.
- تخصیص هزینهها: پس از شناسایی هزینهها، باید هزینهها را به فعالیت‌ها، محصولات یا خدمات مربوطه تخصیص داد. این تخصیص هزینهها بر اساس سیستم‌های مختلفی مانند ABC، روشهای مبتنی بر فعالیت و روشهای متداول مانند تخصیص بر اساس ساعت کاری، متراژ یا واحد تولید صورت می‌گیرد.
- مانیتورینگ و کنترل هزینهها: برای مدیریت هزینهها به‌طور موثر، لازم است هزینهها را مانیتور و کنترل کنید. این شامل بررسی و بررسی دقیق هزینهها در دوره‌های زمانی مشخص، مقایسه هزینهها با استانداردها یا بودجه‌ها، تحلیل و ردیابی تغییرات هزینهها و شناسایی عوامل مؤثر بر افزایش یا کاهش هزینهها است.
- تحلیل سودآوری: تحلیل سودآوری برای محصولات، خدمات یا فعالیت‌های مختلف انجام میشود. با استفاده از این تحلیل، می‌توان هزینهها را با درآمد تولیدی مقایسه کرده و میزان سودآوری هر یک را تعیین کرد.
- مدیریت هزینه بر اساس مشتری: در حسابداری هزینه های پروژه، تمرکز بر روی هزینه‌های مرتبط با مشتریان بسیار مهم است. با شناسایی هزینه‌های مرتبط با هر مشتری، سازمان می‌تواند استراتژی‌های تعامل با مشتری را بهبود بخشید و هزینه‌های نامطلوب را کاهش دهد. به عنوان مثال، با تحلیل هزینه بر اساس مشتری، می‌توان مشتریان با درآمد بالا و هزینه پایین را شناسایی کرده و بر روی ارائه خدمات به آنها تمرکز کرد.
- استفاده از سیستم‌های اطلاعاتی مدیریت هزینه: استفاده از سیستم‌های اطلاعاتی مدیریت هزینه، مانند سیستم‌های ERP (نرمافزارهای برنامه‌ریزی منابع سازمان)، سیستم‌های مدیریت هزینهها (Cost Management Systems) و سیستم‌های گزارشگیری مالی، به سازمان کمک می‌کند تا هزینهها را به‌طور دقیق رصد کند و اطلاعات مدیریتی مناسب را فراهم کند.
- مشارکت تیم‌ها و دپارتمان‌ها: برای مدیریت هزینهها با موفقیت، مشارکت تمامی تیم‌ها و دپارتمان‌ها در سازمان بسیار مهم است. ایجاد فرهنگ کاهش هزینه، توجیه اقتصادی تصمیمات و آگاهی کارکنان از اثر هزینهها در عملکرد سازمان می‌تواند به بهبود کارایی و مدیریت هزینهها کمک کند.
مراحل پیاده سازی حسابداری مدیریت هزینه
پیاده‌سازی حسابداری هزینه های مدیریتی می‌تواند مراحل زیر را شامل شود:
- تعیین اهداف: در این مرحله، باید اهداف مورد انتظار از این شاخه حسابداری را مشخص کنید. این اهداف می‌توانند شامل کاهش هزینهها، بهبود کارایی، افزایش سودآوری و بهینه‌سازی مدیریت منابع مالی باشند.
- ایجاد سیستم حسابداری مناسب: برای پیاده‌سازی حسابداری کنترل هزینه، باید یک سیستم حسابداری مناسب ایجاد شود که قادر به شناسایی، ثبت و گزارش دقیق هزینهها باشد. سیستم باید بر اساس استانداردهای حسابداری هزینه های مدیریتی طراحی شده و قابلیت تجزیه و تحلیل هزینهها را فراهم کند.
- جمع‌آوری داده‌ها: در این مرحله، باید داده‌های مرتبط با هزینهها جمع‌آوری شوند. این شامل جمع‌آوری اطلاعات مالی، اطلاعات مرتبط با فعالیت‌ها، محصولات، خدمات و سایر عوامل مؤثر بر هزینهها است.
- تجزیه و تحلیل هزینهها: در این مرحله، داده‌های جمع‌آوری شده تحلیل و تجزیه می‌شوند. با استفاده از روش‌ها و تکنیک‌های تحلیل هزینه، هزینهها بر اساس فرآیندها، محصولات، خدمات و سایر عوامل مرتبط تحلیل می‌شوند.
- ارزیابی و بهینه‌سازی: در این مرحله، هزینهها و روشهای مدیریت هزینه مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. با بررسی نتایج تحلیل هزینه و مقایسه با استانداردها یا بنچمارک‌ها، نقاط ضعف و قوت شناسایی می‌شوند و راهکارهای بهینه‌سازی هزینه و مدیریت بهتر مشخص میشود. ممکن است نیاز به تغییر سیستم‌ها، روش‌ها یا فرآیندها باشد تا هزینهها کاهش یابند و عملکرد سازمان بهبود یابد.
- اجرا و پیشبرد: در این مرحله، بر اساس راهکارهای بهینه‌سازی شناسایی شده، اقدامات عملی برای کاهش هزینهها و بهبود مدیریت هزینه انجام میشود. این ممکن است شامل تغییر فرآیندها، استفاده از روشهای جدید مدیریت هزینه، بهینه‌سازی سیستم‌های اطلاعاتی و اجرای تغییرات سازمانی مرتبط باشد.
- پایش و کنترل: در این مرحله، هزینهها و عملکرد سیستم مدیریت هزینه مورد پایش و کنترل قرار می‌گیرند. از روشهای گزارشگیری و مانیتورینگ مداوم برای رصد و ارزیابی هزینهها استفاده میشود. این به سازمان کمک می‌کند تا به‌روزرسانی‌های لازم را در سیستم مدیریت هزینه انجام داده و به نتایج مطلوب برسد.
- آموزش و آگاهی‌بخشی: برای موفقیت در حسابداری هزینه های مدیریتی ها، آموزش و آگاهی‌بخشی به کارکنان و عوامل دیگر سازمان بسیار اهمیت دارد.
جمع بندی
حسابداری مدیریت هزینه، روشی است که سازمان‌ها می‌توانند با استفاده از آن، هزینه‌های خود را کنترل کرده و بهینه‌سازی کنند. در این روش، هزینهها بر اساس فرآیندها، محصولات، خدمات و سایر عوامل مرتبط تحلیل و تجزیه می‌شوند. با اجرای حسابداری کنترل هزینه ها، سازمان‌ها می‌توانند به مزایایی مانند کاهش هزینهها، بهبود کارایی، افزایش سودآوری و بهینه‌سازی مدیریت منابع مالی دست یابند. همچنین برای پیاده‌سازی حسابداری هزینه های مدیریتی، می‌توان از مراحل زیر استفاده کرد:
- تعیین اهداف مورد انتظار از حسابداری مدیریت هزینه.
- ایجاد یک سیستم حسابداری مناسب برای شناسایی، ثبت و گزارش دقیق هزینهها.
- جمع‌آوری داده‌های مرتبط با هزینهها از منابع مختلف در سازمان.
- تحلیل و تجزیه هزینهها بر اساس عوامل مرتبط مانند فرآیندها و محصولات.
- ارزیابی نتایج تحلیل هزینه و بهبود عملکرد با مقایسه با استانداردها یا بنچمارک‌ها.
- اجرای راهکارهای بهینه‌سازی هزینه و بهبود مدیریت هزینه.
- پایش و کنترل هزینهها و عملکرد سیستم مدیریت هزینه.
- آموزش و آگاهی‌بخشی به کارکنان و اعضای سازمان درباره مفاهیم و روشهای حسابداری هزینه های مدیریتی.
با پیاده‌سازی این مراحل، سازمان قادر خواهد بود بهبود کارایی، کاهش هزینهها و افزایش سودآوری را برای مجموعه به ارمغان آورد.
سوالات متداول
حسابداری هزینه بر خلاف حسابداری مالی، به تجزیه و تحلیل جزئیتر هزینهها، کنترل بیشتر بر روی آنها و تأثیرگذاری بر فرآیندهای داخلی سازمان تمرکز دارد. در حالی که حسابداری مالی در تهیه گزارشات مالی جهت اطلاع رسانی به سهامداران، مراجع مالی و دیگر ارگانها متمرکز است.
در حسابداری کنترل هزینه از ابزارها و تکنیکهایی مانند تحلیل هزینه-فایده، روشهای محاسبه هزینه محصول، تحلیل گردش مالی، بودجهبندی، ارزیابی پروژهها و هزینهها و استفاده از نرمافزارهای مدیریت هزینه استفاده میشود.تفاوت حسابداری مدیریت هزینه با حسابداری مالی چیست؟
چه ابزارها و تکنیکهایی در حسابداری مدیریت هزینه استفاده میشود؟
